Sakramenty i liturgia

Sakramenty Święte

Siedem sakramentów świętych
1. Chrzest (łac. baptismum)
2.
 Bierzmowanie (confirmatio)
3. Najświętszy Sakrament (eucharistia)
4. Pokuta (paenitentia)
5. Namaszczenie chorych (unctio infirmorum)
6. Kapłaństwo (sacri ordines)
7.
 Małżeństwo (matrimonium)

Według Katechizmu Kościoła Ktolickiego „Sakramenty są skutecznymi znakami łaski, ustanowionymi przez Chrystusa i powierzonymi Kościołowi. Przez te znaki jest nam udzielane życie Boże. Obrzędy widzialne, w których celebruje się sakramenty, oznaczają i urzeczywistniają łaski właściwe każdemu sakramentowi. Przynoszą one owoc w tych, którzy je przyjmują z odpowiednią dyspozycją” (KKK 1131).

Katolicka doktryna mówiąca, że jest 7 sakramentów, formowała się dość długo: W XI w. św. Piotr Damiani wymieniał 12 sakramentów. Oprócz znanych nam siedmiu uznawano np.: namaszczenie na króla, dedykację kościoła, konsekrację dziewic, poświęcenie zakonnic i obmycie nóg w Wielki Czwartek. Inni dodawali jeszcze jałmużnę. Hugo od św. Wiktora, zaproponował zawężenie jej znaczenia i do sakramentów zaliczył oprócz uznawanych obecnie również wcielenie Chrystusa, Kościół, wodę święconą, święte rany, znak krzyża i śluby. Liczba 7 pojawiła się dopiero w XII w.. W rzeczeniach Kościoła liczba siedmiu sakramentów pojawia się w 1208 w Wyznaniu wiary przepisanym Waldensom, gdzie wymienia się je wszystkie, na Soborze Liońskim II (1274) (w Wyznaniu wiary Michała Paleologa), a następnie Florenckim (1439). Sobory te stwierdziły, że jest siedem sakramentów i wyliczyły je. Sobór trydencki stwierdził zaś zdecydowanie, że jest ich „ani więcej, ani mniej jak siedem”. Takie jest więc stanowisko teologii i wiary katolickiej.

Podział sakramentów 
Sakramenty, które można przyjąć raz w życiu, czyli niepowtarzalne (chrzest, bierzmowanie, święcenia (potocznie kapłaństwo)) i takie, które można przyjąć wiele razy, czyli powtarzalne (Eucharystia, pokuta, namaszczenie chorych i warunkowo małżeństwo, małżeństwo po raz kolejny może zawrzeć jedynie wdowiec lub wdowa).
Sakramenty, które można przyjąć tylko w stanie łaski uświęcającej – tzw. sakramenty żywych (bierzmowanie, Eucharystia, namaszczenie chorych, święcenia, małżeństwo) i takie, które przyjmuje się dla zgładzenia grzechów chrzest, pokuta. Przewidziany jest jednak wyjątek co do Komunii i namaszczenia chorych. Jeśli chory nie może wyznać grzechów przed udzieleniem mu sakramentu namaszczenia, to ten sakrament własną mocą odpuszcza grzechy, jeśli chory chce przebaczenia. Komunię zaś można przyjąć w stanie grzechu ciężkiego w przypadku niemożności przystąpienia do spowiedzi i bardzo ważnej przyczyny przyjęcia Najświętszego Sakramentu.
Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego (chrzest, bierzmowanie, Eucharystia), sakramenty uzdrowienia (pokuta, namaszczenie chorych), sakramenty w służbie komunii i posłania wiernych (święcenia, małżeństwo) 

Skuteczność i znaczenie sakramentów 
W teologii katolickiej skuteczność sakramentów należy do dziedziny misterium. Jeżeli zostały udzielone zgodnie z rytuałem przez upoważnioną osobę, sakramenty są ważne „ex opere operato” (same w sobie, same przez się), czyli niezależnie od sprawiedliwości udzielającego (szafarza) i przyjmującego sakrament. Chrzest i bierzmowanie należą do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej. Są przyjmowane tylko raz i wiążą się na ogół z narodzinami i wejściem w okres dojrzałości. Eucharystia – najważniejszy sakrament – jest znakiem pożywienia i wspólnoty; pokuta – misterium przebaczania grzechów, a namaszczenie chorych – misterium pomocy w chorobie. Kapłaństwo upoważnia chrześcijanina do wypełniania urzędu kapłańskiego, a małżeństwo upoważnia dwoje ludzi do założenia chrześcijańskiego związku małżeńskiego. Skutki sakramentów zależą jednak także od dyspozycji tego, kto je przyjmuje (ex opere operantis – na podstawie tego, czego dokonał działający).

Kościół rzymskokatolicki uczy, że:
* sakramenty zostały ustanowione przez samego Jezusa Chrystusa,
* kościół jest upoważniony do zarządzania sakramentami,
* są one konieczne do zbawienia,
* są nośnikami łaski, pośredniczą przy jej udzielaniu.

 

Chrzest święty

Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia w Duchu i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów. Przez chrzest zostajemy wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako synowie Boży, stajemy się członkami Chrystusa oraz zostajemy wszczepieni w Kościół i stajemy się uczestnikami jego posłania. (KKK 1213)

W celu dopełnienia formalności przedchrzcielnych zapraszamy na spotkanie i rozmowę w kancelarii parafialnej. Powinni w niej uczestniczyć w miarę możliwości oboje rodzice. Na spotkanie należy przynieść do wglądu metrykę urodzenia dziecka z USC i odpis aktu małżeństwa sakramentalnego rodziców (jeśli zostało zawarte).

Pokuta

Ci zaś, którzy przystępują do sakramentu pokuty, otrzymują od miłosierdzia Bożego przebaczenie zniewagi wyrządzonej Bogu i równocześnie dostępują pojednania z Kościołem, któremu, grzesząc, zadali ranę, a który przyczynia się do ich nawrócenia miłością, przykładem i modlitwą. (KKK 1422)

Eucharystia

Eucharystia jest „źródłem i zarazem szczytem całego życia chrześcijańskiego”. „Inne zaś sakramenty, tak jak wszystkie kościelne posługi i dzieła apostolstwa, wiążą się ze świętą Eucharystią i do niej zmierzają. W Najświętszej bowiem Eucharystii zawiera się całe duchowe dobro Kościoła, a mianowicie sam Chrystus, nasza Pascha”. (KKK 1324)

Bierzmowanie

Przyjęcie sakramentu bierzmowania jest konieczne jako dopełnienie łaski chrztu. „Przez sakrament bierzmowania (ochrzczeni) jeszcze ściślej wiążą się z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten sposób jeszcze mocniej zobowiązani są, jako prawdziwi świadkowie Chrystusa, do szerzenia wiary słowem i uczynkiem oraz do bronienia jej”. (KKK 1285)

Małżeństwo

Przymierze małżeńskie, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury na dobro małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu. (KKK 1601)

Kapłaństwo

Sakrament święceń jest sakramentem, dzięki któremu posłanie, powierzone przez Chrystusa Apostołom, nadal jest spełniane w Kościele aż do końca czasów. Jest to więc sakrament posługi apostolskiej. Obejmuje on trzy stopnie: episkopat, prezbiterat i diakonat. (KKK 1536)

Namaszczenie chorych

Przez święte chorych namaszczenie i modlitwę kapłanów cały Kościół poleca chorych cierpiącemu i uwielbionemu Panu, aby ich podźwignął i zbawił; a nadto zachęca ich, aby łącząc się dobrowolnie z męką i śmiercią Chrystusa, przysparzali dobra Ludowi Bożemu. (KKK 1499)

Liturgia

Pojęcie „liturgia” oznaczało pierwotnie „dzieło publiczne”, „służbę pełnioną przez lud lub na rzecz ludu”. W naszej tradycji oznacza,  że Lud Boży czyli my uczestniczymy w „dziele Bożym”. To właśnie przez liturgię Chrystus kontynuuje w swoim Kościele, z Kościołem i przez Kościół dzieło odkupienia. Liturgia jest święta.

„Liturgia jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i jednocześnie jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc”. (Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 10)

W najprostszym ujęciu liturgia, to wszelki kult człowieka, jaki oddawany jest Bogu. Liturgia jest jednak pojęciem tak szerokim i złożonym, że trudno ją umiejscowić w jakiejś jednej ciasnej ramie zgrabnej definicji.

Liturgia to zarówno wszystkie obrzędy i ceremonie (sprawowanie Eucharystii i innych sakramentów, nabożeństwa, sakramentalia), jak i w ujęciu literalnym: prawnie ustalony kult Kościoła, a także „misterium Chrystusa i Kościoła” (O. Casel).

Można powiedzieć, że liturgia jest:

wykonywaniem kapłańskiego posłannictwa Chrystusa uobecnieniem misterium paschalnego  (zapowiedzią) liturgii niebieskiej i niejako partycypacją w jej odblasku już tu: na ziemi. uświęceniem człowieka i uwielbieniem Boga dziełem Chrystusa i Kościoła

W liturgii „niebo styka się z ziemią”. Liturgia to zarówno kierunek wstępujący (od człowieka do Boga), wyrażający się w składaniu ofiar, w dziękczynieniu i uwielbieniu, jak i nurt zstępujący (od Boga do człowieka), wyrażający zstępowanie Bożej łaski, skutkujący uświęceniem człowieka (patrz graf obok). To właśnie cel liturgiiuwielbienie Stwórcy i uświęcenie człowieka.

Do liturgii zaliczamy:

Eucharystię (Mszę Świętą), sakramenty święte, sakramentalia (egzorcyzmy, poświęcenia, błogosławieństwa), Liturgię Godzin oraz celebracje roku liturgicznego.

 

Rok liturgiczny

Kościół jest umiejscowiony w czasie. Został przez Chrystusa (żyjącego w czasie) założony w czasie; w nim działa i realizuje swoje posłannictwo. Rok liturgiczny to cały czas, jaki obchodzi Kościół; który uświęca poprzez wspominanie dzieł Bożych. Rok liturgiczny jest więc nieustannym wyznaniem wiary, ale także i urzeczywistnieniem misteriów wiary, zwłaszcza Bożego planu zbawienia tzw. misterium paschalnego: męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Jest czasem świętowania, w którego centrum jest Jezus Chrystus: „centrum czasu i historii” (z enc. Redemptor Hominis). W ciągu całego roku liturgicznego przeżywamy i celebrujemy pełnię Dobrej Nowiny, niejako streszczenie naszej wiary.

Teologia roku liturgicznego

a) Misterium paschalne Jezusa Chrystusa

Rok liturgiczny to nic innego, jak świętowanie całego życia Chrystusa – tajemnicy jego ziemskiej działalności, męki, śmierci i zmartwychwstania, słowem; całej historii zbawienia, począwszy od czasów Starego Testamentu. Czy zdołalibyśmy ogarnąć wszystkie tajemnice naszego zbawienia, gdyby obchód ten nie był „rozłożony” na cały rok? W Konstytucji o Liturgii o roku liturgicznym czytamy: „Kościół [w roku liturgicznym] odsłania całe misterium Chrystusa, począwszy od Wcielenia i Narodzenia aż do Wniebowstąpienia, do dnia Zesłania Ducha Świętego oraz oczekiwania błogosławionej nadziei i przyjścia Pańskiego. W ten sposób obchodząc misteria Odkupienia, Kościół otwiera bogactwa zbawczych czynów i zasług swojego Pana, tak że one uobecniają się niejako w każdym czasie, aby wierni zetknęli się z nimi i dostąpili łaski zbawienia” (KL 102)Paschalne misterium Chrystusa, a więc Jego i nasze przejście ze śmierci do życia, świętujemy więc nie tylko w Okresie Wielkanocnym, ale… przez cały rok, szczególnie zaś – w niedzielę.

Rok liturgiczny może wydawać się nudny i monotonny: co roku znowu to samo! Ale to nieprawda: mówi tak tylko ten, kto prawdziwie go nie poznał. Nie odkrył, że w roku liturgicznym obecny jest sam Chrystus, którego Kościół, powoli: część po części – próbuje nam ukazać. Pisał o tym Jan Paweł II w 1998 r. w Liście Apostolskim Dies Domini (o świętowaniu niedzieli): „Jeśli chrześcijanin włącza się w obchody kolejnych okresów roku liturgicznego i zarazem świętuje niedziele, które nadają mu rytm, jego życie kościelne i duchowe zostaje głęboko osadzone w Chrystusie, znajduje w Nim rację bytu, czerpie z Niego pokarm i inspirację” (DD 78). Jakże więc bardzo blisko Boga jest ten, kto wiernie służy przy ołtarzu w niedziele oraz angażuje się w świętowanie okresów liturgicznych!

Stąd też centralne i najważniejsze, szczególnie docenione przez odnowę soborową, zostały okresy i uroczystości Pańskie; związane z Jezusem Chrystusem. Dlatego np. nie można w niedziele obchodzić świąt czy wspomnień świętych – aby nie zacierać wiernym zgłębiania tajemnic życia Zbawiciela.

W roku liturgicznym nie tylko upamiętniamy, wspominamy jakieś dawne, minione, nic nie oddziaływujące na dzisiejszą rzeczywistość wydarzenia. My te wydarzenia urzeczywistniamy, sprawiamy, że niemal dzieją się one tu i teraz! Dlatego gromadząc się na Eucharystii niedzielnej nie możemy powiedzieć, że „dziś wspominamy 2000 rocznicę zmartwychwstania Chrystusa”. Trzeba by raczej powiedzieć: „upamiętniając zmartwychwstanie Chrystusa sprzed 2000 lat, On sam; żywy i prawdziwy na nowo je urzeczywistnia, czyniąc nas jego świadkami!„. Pisał o tym papież Pius XII w encyklice Mediator Dei z 1947 r.: „Rok liturgiczny nie jest zimnym i bezładnym przedstawianiem spraw tyczących się minionych czasów, ani tez prostym i czczym przypomnieniem wypadków dawnych czasów. Jest to sam Chrystus, którego tajemnice są nieustannie obecne i działające” (MD cz. III, II).

b) Najświętsza Maryja Panna w roku liturgicznym

W ciągu roku obchodzimy także uroczystości i święta ku czci Najświętszej Maryi Panny, która jako Niepokalana Matka Zbawiciela zajmuje wyjątkowe miejsce w Bożym planie zbawienia. Oddając należną cześć Maryi, Kościół pamięta, że tylko Bogu samemu należy się najwyższy kult i uwielbienie. Jak wspólnota wiernych sam chce stać się podobnym do Maryi: „Kościół święty ze szczególną miłością oddaje cześć Najświętszej Matce Bożej Maryi, która nierozerwalnym węzłem związana jest ze zbawczym dziełem swojego Syna. W Niej Kościół podziwia i wysławia wspaniały owoc Odkupienia i jakby w przeczystym obrazie z radością ogląda to, czym cały pragnie i spodziewa się być” (KL 103).

c) Święci w roku liturgicznym

Poza Uroczystością Wszystkich Świętych, także w całym roku kościelnym wspominamy niezliczone zastępy świętych: mężczyzn i kobiet; duchownych i świeckich; zakonników i zakonnic; męczenników, Doktorów Kościoła, biskupów, kapłanów, dziewic i całych małżeństw, dzieci i dorosłych; którzy całym swym życiem ukazywali wielkie dzieła Bożej łaski dokonujące się w nich i przez nich. Ich życie ukazuje owocność działania Boga, daje wiernym wymowny przykład ich powołania do świętości oraz dróg jego realizacji. O teologicznym sensie i znaczeniu wspominania życia świętych mówią nam jak zwykle… same teksty liturgiczne. W prefacjach o świętych słyszymy słowa: w ich życiu ukazujesz nam wzór postępowania, przez ich wstawiennictwo udzielasz nam pomocy, a we wspólnocie z nimi dajesz nam obiecane dziedzictwo (2 pf. o św.), ich przykład umacnia nas w dobrym życiu, ich słowa nas pouczają, a ich wstawiennictwo wyprasza nam Twoją opiekę (pf. o pasterzach), Ty powołujesz wybranych ludzi do pierwotnej świętości i pozwalasz nam kosztować darów, których nam udzielisz w przyszłym świecie (pf. o św. dziew. i zakonn.).

Kształtowanie się roku liturgicznego

Rok liturgiczny, zwany także rokiem kościelnym, Rokiem Pańskim (a.d. – Anno Domini) od XI w. aż do dziś rozpoczyna się I Niedzielą Adwentu. Wcześniej w Kościele Rzymskim miało to miejsce 1 marca, zaś w Bizancjum – 1 września. Jednak w różnych miejscach świata rok liturgiczny rozpoczynał się w różnym czasie.

Od początku jednak rok liturgiczny nie miał takiej postaci, w jakiej przeżywamy go dzisiaj. Podlegał on kształtowaniu się, a wpływ na to miał model świętowania tak judaistyczny (Pascha) jak i związany ze świętami pogańskimi (np. Boże Narodzenie).

Przez chrześcijan jako pierwsza świętowana była niedziela (zwana dniem pana: gr. Kyriake hemera, łac. dies dominica) – cotygodniowa pascha; wspomnienie zmartwychwstania pańskiego. Już w drugim wieku uroczyście obchodzić zaczęto coroczne wspomnienie tego wydarzenia: Wielkanoc (Pascha), choć trwały spory o datę jej obchodzenia (artykuł o Wigilii Paschalnej). Od III wieku, w związku z prześladowaniami chrześcijan i licznymi przykładami męczeństwa za wiarę, rozbudził się w Kościele kult świętych; wpierw męczenników, później – wyznawców. Dopiero od IV wieku czci się Boże Narodzenie. Także w IV wieku kształtuje się okres Adwentu – przygotowania do uroczystości narodzenia Chrystusa, a także okres Wielkiego Postu (trwający początkowo 40 dni), związany w pierwszych wiekach chrześcijaństwa z bezpośrednim przygotowaniem katechumenów do przyjęcia chrztu. W V w. kształtuje się Triduum Paschalne. Później okresy uzupełniały się o kolejne święta i uroczystości, których pochodzenie związane jest z dawno wyznawanymi przez wiernych prawdami wiary: Bożego Ciała (XIII w.), Trójcy Przenajświętszej (XIV w.), Przemienienia Pańskiego (XV w.), Najświętszego Serca Pana Jezusa (XVII w.), Chrystusa Króla (XX w.) oraz Miłosierdzia Bożego (XXI w.). Widać więc, że rok liturgiczny to rzeczywistość dynamiczna; ulegająca ciągle zmianom – kalendarz liturgiczny nie tylko wzbogacał się o poszczególne obchody, ale także z pewnych wspomnień rezygnował. Rok liturgiczny zmienia się także dziś, ale jego oś i centrum pozostają niezmienne; odkrywanie i uwielbienie misterium Chrystusa w czasie.

Ranga obchodów liturgicznych

Dni obchodów liturgicznych dzielą się na cztery zasadnicze grupy:

  • Niedziele i uroczystości (są zrównane z niedzielą)
  • Święta
  • Wspomnienia:
    • obowiązkowe
    • dowolne
  • Dni powszednie

Mogą być one ruchome; to znaczy nie mają stałej daty (są związane z wyznaczaną co roku datą Wielkanocy) lub stałe: związane ściśle z konkretną datą w kalendarzu. Ruchomymi obchodami liturgicznymi są np. Wniebowstąpienie Pańskie (40 dni po Wielkanocy), Zesłanie Ducha Świętego (Niedziela po Wniebowstąpieniu Pańskim) lub Boże Ciało (czwartek po Uroczystości Trójcy Przenajświętszej). Stałymi zaś obchodami są: Boże Narodzenie (zawsze 25 XII), Zwiastowanie Pańskie (zawsze 25 III).

Niedziele i uroczystości

Są one najważniejszymi obchodami liturgicznymi. Szczególnie niedziela po odnowie liturgicznej została uwypuklona i doceniona jako pamiątka misterium paschalnego Chrystusa. Dlatego też w niedziele obchodzi się wyłącznie najważniejsze uroczystości o charakterze powszechnym, a niedziele okresu Adwentu, Wielkiego Postu, Okresu Wielkanocnego nie mogą być niczym zastępowane. W niedzielę każdy chrześcijanin jest obowiązany do uczestnictwa w Eucharystii (KPK 1247-1248). Obowiązek ten winien być spełniony nie tylko w duchu posłuszeństwa nakazowi kościelnemu (pierwsze przykazanie kościelne), ale jako wyraz naszej wiary i miłosnego przywiązania do zmartwychwstałego Chrystusa oraz wspólnoty parafialnej.

Jan Paweł II pisał wręcz: „Świętowanie niedzieli […] pozostaje kluczowym elementem chrześcijańskiej tożsamości” (Dies Domini, 30) oraz: „Praktyka ta powinna być odbierana nie tylko jako nakaz, ale przede wszystkim jako potrzeba wpisana w samą istotę chrześcijańskiej egzystencji. […] każdy chrześcijanin musi sobie uświadomić, że nie może żyć wiarą i w pełni uczestniczyć w życiu chrześcijańskiej wspólnoty, jeśli nie bierze regularnie udziału w niedzielnym zgromadzeniu eucharystycznym” (DD 81). Cóż dopiero ministrant posługujący przy ołtarzu…

Niektóre uroczystości (np. Boże Narodzenie, Boże Ciało, Wniebowzięcie NMP) są uroczystościami nakazanymi i także w te dni wierni są zobowiązani do uczestnictwa w Eucharystii.

Uroczystości nakazane w roku liturgicznym (w Polsce):

  1. Uroczystość Bożego Narodzenia (25 XII),
  2. Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (1 I),
  3. Uroczystość Objawienia Pańskiego (6 I),
  4. Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało),
  5. Uroczystość Wniebowzięcia NMP (15 VIII),
  6. Uroczystość Wszystkich Świętych (1 XII),

Zgodnie z prawem kościelnym, ilość świąt nakazanych może na danym terenie (np. w naszym kraju) zostać zmniejszona – w Polsce miało to miejsce 30 XII 2003. Poza uroczystościami nakazanymi są uroczystości, w które zachęca się wiernych do uczestniczenia w Eucharystii, mimo iż nie jest to nakazane (np. św. Józefa, Niepokalanego Poczęcia NMP itd.).

Uroczystości, ze względu na przeżywaną treść dzielimy na: Uroczystości Pańskie (np. Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie), Uroczystości Maryjne (np. Niepokalanego Poczęcia NMP – 8 XII) oraz Uroczystości ku czci świętych (np. Uroczystość św. Apostołów Piotra i Pawła – 29 VI). Dotyczą one tak pewnych wydarzeń z życia Chrystusa (np. Boże Narodzenie), jak i pewnych prawd wiary wynikających z dogmatów (np. Trójcy Przenajświętszej, Wniebowzięcia NMP).

Świętowanie niedzieli oraz uroczystości rozpoczyna się, zgodnie z rachubą czasu w liturgii; wieczorem dnia poprzedzającego. W uroczystość podczas Mszy św., przewidziane są dwa czytania (+ Ewangelia), hymn Gloria, odmawia się Wyznanie Wiary (Credo). Uroczystości wypadające w piątek (np. uroczystość NSPJ) znoszą obowiązek postu oraz wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych.

Święta

Święta w roku liturgicznym stoją niżej niż uroczystości. Święta dzielimy na:

  • Święta Pańskie; związane z wydarzeniami z życia Chrystusa (np. Przemienienia Pańskiego – 6 VIII, Podwyższenia Krzyża św. – 14 IX),
  • Święta Maryjne; dotyczące życia NMP (np. Święto Nawiedzenia NMP – 31 V oraz Narodzenia NMP – 8 IX) lub jej przymiotów (święto NMP Matki Kościoła),
  • Święta ku czci świętych; związane zazwyczaj ze wspomnieniem śmierci (a raczej: narodzin dla nieba) np. wszystkich Apostołów, ale także innych świętych: np. święto św. Wawrzyńca – 10 VIII; lub ich narodzenia (tylko Narodzenia św. Jana Chrzciciela – 24 VI).

Obchodzenie świąt rozpoczyna się w danym dniu wspominanego święta, a nie wieczorem dnia poprzedzającego. W święto podczas Eucharystii, przewidziane jest jedno czytanie (+ Ewangelia) oraz hymn Gloria. Nie domawia się Credo. Święta, nawet jeśli przypadają w piątek, nie znoszą obowiązku postu oraz wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych.

Wspomnienia

Wspomnienia w roku liturgicznym dzielimy na obowiązkowe (których wspominania nie można pominąć w liturgii, ze względu na ich wagę) oraz wspomnienia dowolne(według uznania można je opuścić). Wspomnienia dotyczą zasadniczo kultu świętych (np. wspomnienie św. Ignacego Loyoli – 31 VII), ale także czci Matki Najświętszej (Wspomnienie Matki Bożej Bolesnej – 15 IX, Ofiarowanie NMP – 21 XI).

Wzajemne relacje (np. nachodzenie na siebie w jedynym dniu) pomiędzy poszczególnymi obchodami liturgicznymi reguluje tabela pierwszeństwa dni liturgicznych. Jeśli w danym dniu zbiega się kilka obchodów, pierwszeństwo ma ten, który zajmuje wyższe miejsce w tabeli dni liturgicznych.

Układ roku liturgicznego

Każdy kolejny rok liturgiczny rozpoczyna się I Nieszporami I Niedzieli Adwentu. Po trwającym 4 niedziele okresie Adwentu, będącym radosnym czasem oczekiwania i przygotowania do Uroczystości Bożego Narodzenia, rozpoczyna się oktawa Bożego Narodzenia (okres 8 świątecznych dni). Okres Bożego Narodzenia trwa aż do Niedzieli Chrztu Pańskiego. Po niej rozpoczyna się I część Okresu Zwykłego w ciągu roku (per annum) – najdłuższego okresu liturgicznego (liczy 33 lub 34 niedziele, przy czym część pierwsza: 8 lub 9 niedziel). Trwa on aż do wtorku przed Środą Popielcową, która jest początkiem kolejnego okresu przygotowania o charakterze pokutnym; Wielkiego Postu. Trwa on 40 dni, a kończy się po Mszy św. Krzyżma św. w Wielki Czwartek. Wielkoczwartkowa Msza Wieczerzy Pańskiej, sprawowana wieczorem, jest początkiem najkrótszego, ale najważniejszego zarazem okresu: Triduum Paschalnego, na który składa się Wielki Czwartek, Wielki Piątek oraz Wigilia Paschalna w Wielką Sobotę wraz z Wielkanocą. To szczyt całego roku liturgicznego. Niedzielą Zmartwychwstania Pańskiego inicjuje kolejny okres: Okres Wielkanocny (nazywany jedną, wielką niedzielą), trwający aż do uroczystości Zesłania Ducha Świętego (50 dni po Wielkanocy). Pierwsze osiem dni po Wielkanocy tworzy oktawę wielkanocną. Następnie rozpoczyna się druga, dłuższa część Okresu Zwykłego, która kończy się przed I Nieszporami I Niedzieli Adwentu kolejnego roku liturgicznego. Roku, który przybliża nas do powtórnego przyjścia Chrystusa u kresu dziejów…

Wykaz skrótów:
MD – Encyklika Mediator Dei, KL – Konstytucja o Liturgii Sacrosanctum Concilium, DD – List Apostolski Dies Domini

Piotr Lewandowski

źródło: dmak.info